Tên thông thường: Cây mạch môn
Tên khác: Thốn đông, Dương cửu, Bộc Diệp, Giai tiền thảo, lan tiên, cỏ lan, mạch môn đông
Tên khoa học: Ophiopogon japonicus Wall
Họ: Thuộc họ Mạch Môn Đông (Haemodoraceae).
Nơi xuất xứ: Mạch môn có nguồn gốc từ Nhật Bản. Hiện nay, mạch môn được trồng làm cây cảnh ở nhiều nơi và được trồng để làm dược liệu.
Tại Việt Nam, cây mạch môn mọc hoang và được trồng ở nhiều vùng phía Bắc như Hà Nam, Bắc Giang, Nghệ An, Hưng Yên,…

Bộ phận dùng: Củ mạch môn là bộ phận thường được sử dụng. Củ to bằng đầu đũa, mềm, vỏ trắng vàng, thịt ngọt.
Thành phần dược liệu: 
- Glucose;
- Saccharose;
- Fructose;
- Glucofructan;
- Các loại vitamin;
- Stigmasterol;
B – sitosterol;
D – Glucosid.

Công năng, chủ trị:

+ Chỉ ẩu thổ, cường âm ích tinh, tiêu cốc, điều trung, bảo thần, định phế khí, an ngũ tạng, làm cho cơ thể khỏe mạnh, mập mạp (Danh Y Biệt Lục).
+ An thần, chỉ thấu (Nhật Hoa Tử Bản Thảo).
+ Thanh tâm, nhuận phế (Bản Thảo Hối Ngôn).
+ Bổ vị âm, tư tân dịch, giải khát (Bản Thảo Chính Nghĩa).
+ Dưỡng âm, nhuận Phế, thanh tâm, trừ phiền, ích vị, sinh tân (Trung Dược Đại Từ Điển).
+ Nhuận phế, dưỡng âm, ích vị sinh tân, thanh tâm, trừ phiền, nhuận trường (Trung Dược Học).
+ Nhuận Phế, thanh tâm, dưỡng vị, sinh tân (Đông Dược Học Thiết Yếu).
Chủ trị:
+ Trị khí kết ở ngực và bụng, vị lạc mạch tuyệt, nguời gầy đoản khí, uống lâu nhẹ nguời, không đói, không gìa (Bản Kinh).
+ Trị người nặng, mắt vàng, dưới ngực đầy, hư lao nhiệt, miệng khô, phiền khát (Danh Y Biệt Lục).
+ Trị nhiệt độc, giải phiền khát, trị phù thũng mặt và chân tay... trị phế nuy, nôn ra mủ, tiết tinh (Dược Tính Bản Thảo).
+ Trị ngũ lao thất thương, đầu đau (Nhật Hoa Tử Bản Thảo).
+ Trị tâm phế hư nhiệt (Bản Thảo Diễn Nghĩa).
+ Trị tâm khí bất túc, hồi hộp,lo sợ,hay quên, tinh thần tán loạn hoặc phế nhiệt phế táo, hơi thở ngắn,hư suyễn, ho ra máu, hư lao, sốt về chiều,hoặc tỳ vị táo, táo bón (Bản Thảo Hối Ngôn).
+ Trị ho ra máu, miệng khô, khát nước, táo bón nơi người lớn tuổi, sau khi sinh (Đông Dược Học Thiết Yếu).

Mỗi ngày nên dùng khoảng từ 6 – 20g củ mạch môn. Dùng mạch môn bằng cách sắc uống hoặc kết hợp với một số loại dược liệu khác để cho ra những bài thuốc chữa bệnh.

Các bài thuốc với cây mạch môn:

Bài thuốc chữa chứng ho, ho lâu ngày, khó thở
Chuẩn bị: 16g củ mạch môn, 4g cam thảo, 4g gạo nếp sao vàng, 4g đảng sâm, 8g bán hạ, 4g đại táo.
Cách thực hiện: Sắc các dược liệu trên với 600ml nước. Sắc thuốc cô đọng còn 200ml nước.
Mỗi thang thuốc chia ra làm 3 lần uống trong ngày.

Bài thuốc chữa răng chảy máu
Sắc mạch môn với nước. Uống thuốc trị răng chảy máu.

Bài thuốc trị suy tim, ra mồ hôi nhiều, huyết áp hạ, mạch nhanh
Chuẩn bị: 16g mạch môn, 8g nhân sâm. 6g ngũ vị từ.
Cách thực hiện: Sắc các nguyên liệu trên, uống thuốc để chữa các chứng về hạ huyết áp, mạch nhanh, ra mồ hôi nhiều,…

Bài thuốc trị táo bón
Chuẩn bị: 20g mạch môn, 12g huyền sâm, 20g sinh địa.
Cách thực hiện: Sắc uống.

Bài thuốc chữa bệnh ho khan, ho có đờm, đau họng
Chuẩn bị: 5g mạch môn, 12g tang diệp, 4g mè đen, 4g tỳ bà diệp, 3g hạnh nhân, 3g a giao, 4g cam thảo.
Cách thực hiện: Sắc các nguyên liệu để uống.
Trị nhiệt bệnh làm tổn thương phần âm, tâm phiền, khát, tinh hồng nhiệt, đơn độc phát ban, thần trí mê muội:
Mạch môn 12g, Huyền sâm 20g, Tê giác 4g, Sinh địa 24g, Tinh tre 12g, Đan sâm 16g, Kim ngân hoa 16g, Liên kiều 16g, Hoàng liên 4g, sắc uống (Thanh Doanh Thang - Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).